Bedrijfsopvolging (BOR): schenken van aandelen (Deel 2)

Nadat in deel 1 de vraag is beantwoord of aandelen in de inkomstenbelasting belastingvrij kunnen worden geschonken, wordt nu de bedrijfsopvolgingsregeling in de schenkbelasting behandeld (BOR). Het is namelijk belangrijk om zowel de voorwaarden van de regeling in de inkomstenbelasting als de schenkbelasting goed in acht te nemen.

Vrijstelling schenkbelasting en de BOR
De schenkbelasting kent de zogenoemde bedrijfsopvolgingsregeling (BOR).  Op basis van deze regeling wordt onder voorwaarden het geschonken ondernemingsvermogen geheel of voor een aanzienlijk deel vrijgesteld voor de schenkbelasting (eenzelfde vrijstelling geldt bij vererving voor de erfbelasting).

Bij een schenking van aandelen in een B.V. waarin een onderneming wordt uitgeoefend, kan een beroep worden gedaan op de vrijstelling. Deze vrijstelling bedraagt:
– 100% tot een ondernemingsvermogen van €1.119.845 (2021);
– daarboven 83%.
Dit betekent dat als de schenking meer bedraagt dan € 1.119.845, hetgeen boven dit bedrag wordt geschonken voor 83% is vrijgesteld en 17% is belast.  Voor het belaste deel van 17% geldt uitstel van betaling voor de duur van maximaal tien jaren. Dit uitstel is rentedragend.

De vrijstelling van € 1.119.845 ziet toe op de schenking van een onderneming en niet op hetgeen een individuele verkrijger aan ondernemingsvermogen verkrijgt. Zijn er dus meerdere verkrijgers dan wordt de vrijstelling evenredig berekend.
Ook als de verkrijger een deel van de onderneming verkrijgt, geldt een evenredige verdeling van de 100%-vrijstelling van € 1.119.845.

Voorbeeld (vereenvoudigd) – schenking aandelen, waarde < 100% vrijstelling
Vader heeft 100% van de aandelen in zijn B.V. (100% ondernemingsvermogen). De waarde is € 800.000. Hij schenkt 40% van de aandelen aan zijn dochter.

Waarde schenking 40% x 800.000                                                   = 320.000
Vrijstelling                                                                                          = 320.000
Grondslag waarover schenkbelasting wordt berekend                              nihil

Voorbeeld (vereenvoudigd) – schenking aandelen, waarde > 100% vrijstelling
Vader heeft 100% van de aandelen in zijn B.V. (100% ondernemingsvermogen). De waarde is € 3.000.000. Hij schenkt 40% van de aandelen aan zijn dochter.

Waarde schenking 40% x 3.000.000                                                = 1.200.000
Vrijstelling 100%-deel: 40% x 1.119.845                                          =    447.938
Vrijstelling 83%-deel: 83% x (1.200.000 -/- 447.938)                       =    624.211
Grondslag waarover schenkbelasting wordt berekend                          127.851

Voorbeeld (vereenvoudigd) – meerdere verkrijgers
Vader schenkt de aandelen in zijn B.V. (100% ondernemingsvermogen) ter waarde van € 3.000.000 aan zijn zoon en dochter (ieder de helft).

Waarde schenking per verkrijger                                                          = 1.500.000
Vrijstelling 100%-deel: 50% x 1.119.845                                              =    559.923
Vrijstelling 83%-deel: 83% x (1.500.000 -/- 559.923)                           =    780.264
Grondslag waarover schenkbelasting wordt berekend                              159.813

Let op: in de voorbeelden is nog geen rekening gehouden met de aanmerkelijk belang-claim.

Voorwaardelijke vrijstelling schenkbelasting
De vrijstelling is op het moment van schenken nog geen definitieve vrijstelling. Het is een zogenoemde voorwaardelijke vrijstelling. Pas op het moment dat (na 5 jaar) aan de voorwaarden wordt voldaan is de vrijstelling definitief. Deze voorwaarden zien toe op de bezitseis en de voortzettingseis.

Bezitseis
De faciliteit geldt enkel als de schenker de aandelen minimaal 5 jaar in bezit heeft. Op deze wijze wenst de wetgever de continuïteit te waarborgen.

Voortzettingseis
De verkrijger (lees bedrijfsopvolger) moet de onderneming 5 jaar voortzetten en de aandelen 5 jaar in bezit houden.

Dus vijf jaar na de verkrijging van de aandelen en voortzetting van de onderneming is de vrijstelling schenkbelasting definitief.

Onderscheid ondernemings- en beleggingsvermogen
Evenals voor de faciliteit in de inkomstenbelasting geldt ook voor de schenkbelasting dat de faciliteit enkel van toepassing is als er ondernemingsvermogen wordt geschonken. Ook hier geldt de zogenoemde 5%-beleggingsmarge. Deze houdt in dat bij beleggingsvermogen een vrijstelling geldt van 5% van het ondernemingsvermogen.

Holding of werkmaatschappij
Voor de schenkbelasting geldt dat voor zowel een directe als een indirecte schenking de BOR van toepassing is. Direct betekent dat een natuurlijk persoon zijn rechtstreeks gehouden aandelen in een B.V. schenkt aan een natuurlijk persoon. Indirect houdt in dat aandelen in een werkmaatschappij worden geschonken door de holding van de natuurlijk persoon. Hierbij kan de verkrijger een natuurlijk persoon zijn of de holding / B.V. van deze verkrijgende natuurlijk persoon.

Zoals aangegeven in deel 1 van mijn artikel staat de mogelijkheid van een indirecte onbelaste schenking niet open voor de inkomstenbelasting. Immers, een indirecte schenking van aandelen in een werkmaatschappij leidt tot aanmerkelijkbelangheffing (26,9% in 2021). Om die reden zal een indirecte schenking van aandelen in een werkmaatschappij niet snel plaatsvinden.

Om een belaste indirecte schenking in de inkomstenbelasting te voorkomen zou een directe schenking van de aandelen in de holding met daaronder de werkmaatschappij kunnen plaatsvinden. Echter, in veel gevallen staan op de balans van de holding ook andere vermogensbestanddelen (bijv. pand, effecten, banksaldi), die de overdrager juist niet wil schenken. Een oplossing zou dan zijn om voorafgaand aan de schenking de holding juridisch te splitsen. Het gaat in het kader van deze blog te ver om hier op in te gaan.

Consolidatie
Veel aanmerkelijkbelanghouders hebben een holding met daaronder één of meerdere werk-B.V.’s, de zogenoemde holdingstructuur. Als de aandelen in de holding zouden worden geschonken, zou dit betekenen dat de BOR niet kan worden toegepast. Immers, een holding drijft geen materiële onderneming. Echter, voor toepassing van de BOR worden de bezittingen en schulden van de onderliggende B.V.’s toegerekend aan de holding (consolidatie).

Afsluiting
Ook voor de schenkbelasting kan de vraag of aandelen in een B.V. onder voorwaarden belastingvrij kunnen worden geschonken, bevestigend worden beantwoord.  Wees er wel bedacht op dat diverse voorwaarden voor toepassing van de doorschuiffaciliteit in de inkomstenbelasting verschillen van die van de BOR in de schenkbelasting.

Tot slot merk ik op dat een schenking van aandelen in een bedrijfsopvolgingssituatie meestal veel tijd vergt. Het is daarom raadzaam tijdig met de opvolging te starten. Daarnaast is een schenking van aandelen niet alleen een fiscale aangelegenheid. Het is een samenspel van financiële, juridische en fiscale aspecten die goed op elkaar moeten worden afgestemd. Daarnaast dient ook het emotionele aspect niet te worden onderschat.

Heeft u vragen over een schenking van aandelen in het kader van een bedrijfsopvolging, neem dan vrijblijvend contact op met VormFiscaal.
(e-mail: bart@vormfiscaal.nl of tel. 076 82 00 331 / 06 282 04 607)